In deze nieuwste editie neemt CurieuCity je mee op ontdekkingsreis naar communicatie en relaties tussen soorten.
Communicatie tussen soorten in de biologie is een fascinerend fenomeen dat een cruciale rol speelt in interacties tussen verschillende soorten, of ze nu symbiotisch, competitief of neutraal zijn.
Biologische soorten communiceren door visuele, auditieve, chemische of tactiele signalen. Zo geven ze informatie door, zoals de locatie van hulpbronnen, de aanwezigheid van roofdieren of de aanwezigheid van voortplantingspartners. Sommige bloemen zenden bijvoorbeeld chemische signalen uit waar insecten op afkomen om ze te bestuiven. Andere dieren, zoals coyotes en dassen, werken samen om op kleine zoogdieren te jagen.
Soorten kunnen ook met elkaar communiceren om elkaar te waarschuwen. De felle kleuren van gifkikkers sturen een duidelijke boodschap naar potentiële roofdieren: “eet me niet op, ik ben gevaarlijk”. Op dezelfde manier waarschuwt het gevlekte lieveheersbeestje zijn roofdieren dat hij giftig is en heel slecht smaakt.
Inzicht in deze communicatie is essentieel om het complexe ecologische netwerken te bestuderen: hoe leven ze naast elkaar, hoe overleven en evolueren ze? De focus op deze communicatie is cruciaal in de huidige milieucrisis. Het verlies aan biodiversiteit en de aantasting van leefwerelden dwingen ons om onze relatie met levende wezens te heroverwegen, door ons af te vragen hoe en waar we kunnen samenwerken met andere delen van de natuur.
Ecosystemen met een grote biodiversiteit, waar soorten met elkaar communiceren en samenwerken, zijn veerkrachtiger. Gezonde interacties tussen planten, dieren en micro-organismen zorgen voor essentiële functies van een ecosystemen: bestuiving, de voedselcyclus in stand houden en het klimaat regelen. Stuk voor stuk functies van de natuur die ook voor de mens onmisbaar zijn. Symbiotische relaties, zoals het mutualisme tussen mieren en bladluizen, illustreren hoe verschillende soorten naast elkaar kunnen bestaan en samen kunnen ontwikkelen. De mieren beschermen de bladluizen tegen roofdieren en in ruil daarvoor ontvangen ze een suikerachtige vloeistof die door de bladluizen wordt geproduceerd.
Intersoortelijke communicatie in de wetenschap
Dit is een zeer actueel onderwerp in het wetenschappelijk veld. Nieuwe ontdekkingen laten zien dat veel organismen, waarvan we lang dachten dat ze geïsoleerd leefden, toch deel uitmaken van een complex interactienetwerk. Bomen blijken bijvoorbeeld gebruik te maken van netwerken van wortels en schimmels om hulpbronnen en informatie uit te wisselen. Wetenschappers bestuderen ook hoe dolfijnen en walvissen complexe talen gebruiken om over lange afstanden te communiceren, of hoe bepaalde bacteriën en insecten chemische signalen uitwisselen om hun gedrag te coördineren. Door deze communicatiesystemen te begrijpen en te verbeelden, openen wetenschappers en kunstenaars nieuwe denkpistes om ecologische problemen op te lossen. Want ook de mens is een schakel in een enorme ketting van onderlinge verbindingen.
Vinciane Despret, filosofe en psychologe, wil met passie strijden tegen de achteruitgang van het leven. Ze bekritiseert de traditionele kijk op het dier als een passief wezen, zonder eigen handelingsvermogen. Ze wil dat we dieren als volwaardige actoren zien, om zo beter te begrijpen hoe ze zich gedragen, en dus ook hoe hun ecosystemen werken. Ze onderstreept ook dat we meer moeten doen dan het aantal uitgestorven dieren tellen. We moeten ons openstellen voor verhalen die ons emotioneel raken om meer betrokken te worden bij het behoud van de biodiversiteit.
We kunnen transformerende inzichten krijgen over de milieucrisis door de communicatie tussen soorten te observeren. Ecosystemen zijn geen afzonderlijke entiteiten, ze verbinden wezens die elk een belangrijke rol spelen. In plaats van ecosystemen uit te buiten, kunnen we er ook mee samenwerken.
Door deze biologische dialogen te begrijpen en te integreren, kunnen we leren om harmonieuzer samen te leven met de natuur, na te denken over onze acties en onze praktijken gebruiken die meer respect tonen voor de verschillende systemen van het leven.
Antoine Bertin luistert naar de oceaan om de taal van witte dolfijnen vast te leggen en te ontcijferen. Met machine learning laat hij zien waarom het belangrijk is om naar deze ‘aquatische gesprekken’ te luisteren. Dit project benadrukt de cruciale rol van het behoud van marine ecosystemen.
Anne Marie Maes creëert ‘sensorische huiden’ van bacteriën die hun communicatie met hun omgeving blootgeven. Dit werk nodigt ons uit om natuurlijke samenwerkingsverbanden te heroverwegen en illustreert de manier waarop levende materie zich aanpast en op elkaar inwerkt.
In “Iris” gebruikt Daniel Linehan dans om een stem te geven aan de interacties tussen planten, dieren en de aarde. De voorstelling stelt onze mensgerichte perceptie in vraag en spoort ons aan om ons bestaan te zien als een schakel in een onderling verbonden netwerk.
“All the Trees” belicht de schoonheid en complexiteit van bomen en transformeert elke tak en elk blad in een fascinerende dans van licht. Met deze gevoelige en kortstondige interventie nodigt Studio Joanie Lemercier ons uit om deze essentiële organismes niet als vanzelfsprekend te nemen en er ons weer over te verwonderen.